Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

panis Lampr

  • 1 mundus

    [st1]1 [-] mundus, a, um: - [abcl][b]a - propre, net. - [abcl]b - élégant, raffiné, recherché. - [abcl]c - poli, gracieux (style). - [abcl]d - pur, purifié.[/b]    - munda caena, Hor.: table proprement servie.    - in mundo esse, Plaut.: être à la disposition, avoir à sa disposition, être sous la main.    - in mundo habere, Plaut.: avoir sous la main.    - mundi, ōrum, m. Cic.: les gens délicats, les gens élégants.    - mundior justo cultus, Liv.: parure trop affectée.    - mundus panis, Lampr.: pain blanc. [st1]2 [-] mundus, i, m.: - [abcl][b]a - parure, toilette. - [abcl]b - objets de toilette. - [abcl]c - instruments, outils, attirail. - [abcl]d - le monde, l'ensemble harmonieux du ciel, le firmament, l'univers, le globe terrestre, la terre habitée, les nations. - [abcl]e - Eccl. monde, siècle, vie séculaire. - [abcl]f - le monde infernal, l'enfer (par euphémisme).[/b]    - mundus muliebris, Liv.: les objets de la toilette des femmes.    - mundus caeli, Enn.: la voûte céleste.    - mundi innumerabiles, Cic.: des mondes innombrables.
    * * *
    [st1]1 [-] mundus, a, um: - [abcl][b]a - propre, net. - [abcl]b - élégant, raffiné, recherché. - [abcl]c - poli, gracieux (style). - [abcl]d - pur, purifié.[/b]    - munda caena, Hor.: table proprement servie.    - in mundo esse, Plaut.: être à la disposition, avoir à sa disposition, être sous la main.    - in mundo habere, Plaut.: avoir sous la main.    - mundi, ōrum, m. Cic.: les gens délicats, les gens élégants.    - mundior justo cultus, Liv.: parure trop affectée.    - mundus panis, Lampr.: pain blanc. [st1]2 [-] mundus, i, m.: - [abcl][b]a - parure, toilette. - [abcl]b - objets de toilette. - [abcl]c - instruments, outils, attirail. - [abcl]d - le monde, l'ensemble harmonieux du ciel, le firmament, l'univers, le globe terrestre, la terre habitée, les nations. - [abcl]e - Eccl. monde, siècle, vie séculaire. - [abcl]f - le monde infernal, l'enfer (par euphémisme).[/b]    - mundus muliebris, Liv.: les objets de la toilette des femmes.    - mundus caeli, Enn.: la voûte céleste.    - mundi innumerabiles, Cic.: des mondes innombrables.
    * * *
        Mundus, Adiectiuum. Terent. Net, Pur, Monde.
    \
        Mundus, mundi, Substantiuum. Liu. Toutes sortes d'ornements, joyaulx, et affiquets qu'ha une femme pour s'accoustrer et attifer, Son cabinet, Ses attours.
    \
        Mundus etiam dicitur caelum, et quicquid caeli ambitu continetur. Plin. Le ciel et tout le contenu en iceluy, Le monde.
    \
        Arx siderea mundi. Ouid. Le ciel.
    \
        Cardo mundi. Ouid. Le pol.
    \
        Declinationes mundi. Colum. Les climats du monde.
    \
        Moenia flammantia mundi. Lucret. Le circuit du ciel.
    \
        Vetustas arcana mundi. Stat. L'antiquité.
    \
        Triplex mundus. Ouid. Divisé en trois parts.

    Dictionarium latinogallicum > mundus

  • 2 mundus

    I a, um
    1) чистый, опрятный ( supellex H)
    2)
    а) изящный, элегантный ( homo C)
    б) изысканный, тщательно отделанный (verba O; versus AG)
    4) настоящий, подлинный ( fames M)
    II mundus, ī m.
    1) убор, наряд, туалет (muliĕbris L; nuptiālis Ap)
    2) оборудование, орудия
    opĕrae messoriae m. Apуборочные орудия
    in mundo погов. Pl, Ter — наготове, в полной готовности
    3) мироздание, вселенная, мир (lucens C; arduus V)
    5) земля ( mundi termĭnus H); люди, человечество ( spes mundi Lcn)
    6) подземный мир, преисподняя Vr, Macr

    Латинско-русский словарь > mundus

  • 3 mundus [1]

    1. mundus, a, um, schmuck, sauber, reinlich, nett, I) im engeren Sinne: supellex, Hor.: cena, Hor.: ager, Gell.: nil videtur mundius, Ter.: cubile mundissimum, Colum. – subst., instrumenta in mundum recepta, ins reine geschriebene, spät. ICt. – in mundo esse od. habere, bereit sein od. haben, in Bereitschaft sein, -haben (sowohl v. etwas Schlimmem, das einem bevorsteht, als von etwas Angenehmem, das man zu erwarten hat), Enn. fr. u. Komik.; vgl. Gronov Plaut. asin. 2, 1, 16. Lorenz Plaut. Pseud. 478 (499 G.) u. dazu noch krit. Anh. S. 265 f. – II) im weiteren Sinne: 1) dem Äußeren, der Lebensart nach schmuck, geschmückt, geputzt, nett, fein (schon einen höheren Grad von Vornehmheit, bes. in der Pflege des Körpers bezeichnend), griech. καθάριος, homo, Cic.: Menander, Prop.: cultus iusto mundior, zu feine Kleidung, Liv. – poet., loca navibus munda, geziert, Enn. fr. – 2) der Beschaffenheit nach: a) fein, annona, panis, Lampr. Alex. Sev. 37, 3 u. 42, 3. – b) (wie merus) rein, echt, scabies famesque mundae, Catull. 47, 2 B. (nach Büchelers Herstellung): laurus, Mart. 3, 58, 46. – 3) dem Ausdrucke nach, nett, zierlich, fein, verba, Ov. art. am. 3, 479: versus, quibus mundius nihil reperiri puto, Gell. 19, 9, 10.

    lateinisch-deutsches > mundus [1]

  • 4 mundus

    1. mundus, a, um, schmuck, sauber, reinlich, nett, I) im engeren Sinne: supellex, Hor.: cena, Hor.: ager, Gell.: nil videtur mundius, Ter.: cubile mundissimum, Colum. – subst., instrumenta in mundum recepta, ins reine geschriebene, spät. ICt. – in mundo esse od. habere, bereit sein od. haben, in Bereitschaft sein, - haben (sowohl v. etwas Schlimmem, das einem bevorsteht, als von etwas Angenehmem, das man zu erwarten hat), Enn. fr. u. Komik.; vgl. Gronov Plaut. asin. 2, 1, 16. Lorenz Plaut. Pseud. 478 (499 G.) u. dazu noch krit. Anh. S. 265 f. – II) im weiteren Sinne: 1) dem Äußeren, der Lebensart nach schmuck, geschmückt, geputzt, nett, fein (schon einen höheren Grad von Vornehmheit, bes. in der Pflege des Körpers bezeichnend), griech. καθάριος, homo, Cic.: Menander, Prop.: cultus iusto mundior, zu feine Kleidung, Liv. – poet., loca navibus munda, geziert, Enn. fr. – 2) der Beschaffenheit nach: a) fein, annona, panis, Lampr. Alex. Sev. 37, 3 u. 42, 3. – b) (wie merus) rein, echt, scabies famesque mundae, Catull. 47, 2 B. (nach Büchelers Herstellung): laurus, Mart. 3, 58, 46. – 3) dem Ausdrucke nach, nett, zierlich, fein, verba, Ov. art. am. 3, 479: versus, quibus mundius nihil reperiri puto, Gell. 19, 9, 10.
    ————————
    2. mundus, ī, m. (1. mundus), wie das griechische κόσμος, I) das zur Sauberkeit des Körpers beitragende Toilettengerät, der Putz der Frauen (im engeren Sinne, wie franz. les nippes, versch. von ornatus, dem Schmuck κατ᾽ εξ, den Kostbarkeiten, Prachtgewändern u. dgl., les bijoux), A) eig., gew. m. muliebris, Liv. u.a.: m. nuptialis, Apul.: auro, veste, gemmis omnique cetero mundo exornata mulier, Apul. – B) übtr., das Gerät übh., falces et operae messoriae mundus omnis, Werkzeug zur Ernte, Apul.: m. Cereris, die mystischen Cereskästchen (ἡ τῶν ἀποῤῥήτων σκευή), Apul. – II) die Weltordnung, das Weltall, die Welt (vgl. Plin. 2, 8), u. die einzelnen Weltkörper, A) im allg.: hic ornatus (schöne Harmonie) mundi, Cic.: clarissima mundi lumina, Verg.: mundus immensus, Ov. – patuli super aequora mundi, Lucr.: mundi innumerabiles, Cic.: in illa plaga mundus statas temporum vices mutat, Curt.: mundus brevis = μικρόκοσμος, die Welt im Kleinen, Chalcid. Tim. 202. Vgl. Taubm. Verg. georg. 1, 5. Heinsius Ov. met. 2, 157. Drak. Sil. 12, 336. Castal. Rutil. itin. 1, 117. die Auslgg. zu Val. Flacc. 1, 563. Burm. Anthol. Lat. 1. p. 51. Gronov. observ. 1, 9. – B) insbes.: 1) die Himmelskörper, der Himmel (wie κόσμος), lucens, Cic.: arduus, Verg.: concussit sidera micantia mundus, Catull. – 2) wie Welt = Erdball, Erdkreis, Erde,
    ————
    a) eig.: quicumque mundo terminus obstitit, Hor.: fervidis pars inclusa caloribus mundi, Hor. – u. poet. v. röm. Reich, die »römische Welt«, Lucan. – b) meton., die Welt = die Gesamtheit der Menschen, m. miser, Lucan.: fastos evolvere mundi, Hor.: quem mundus et superi timent, Sen. poët. – 3) euphemist. = die Unterwelt. Der Eingang zu diesem mundus befand sich auf dem Komitium, eig. eine runde Grube od. eine Art von Gewölbe (viell. ein umgekehrtes, das seine Kuppel nach unten kehrte), immer nach oben mit einem Steine (lapis manalis) bedeckt, nur dreimal des Jahres, am 24. August, 6. Okt. u. 8. Nov., als an den den unterirdischen Göttern geweihten Tagen, geöffnet, wo dann die Erstlinge von allem, dessen Genuß das Gesetz empfiehlt u. die Natur zum Bedürfnis macht, hineingeworfen wurden, s. Varro bei Macr. sat. 1, 16, 18. Atei. Capito u. Cato bei Fest. 154 (b) u. 157 (a): cum Mundus patet, Macr. sat. 1, 16, 16. – Nbf. mundum, ī, n., Lucil. 519 u. 520; vgl. Gell. 4, 1, 3. Non. 214, 16.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mundus

  • 5 Alexander

    Alexander, drī, m. (Ἀλέξανδρος), im Altertum häufig vorkommender Männername, unter dem am bekanntesten sind: I) Paris, Sohn des Priamus, der den Namen Alexander (Ἀλέξανδρος = Männer beschützend, v. ἀνήρ u. ἀλέξομαι) später erhielt, weil er die Räuber vertrieb u. die Hirten beschützte (vgl. Varr. LL. 7, 82), Enn. tr. 74. Cornif. rhet. 4, 41. Cic. fat. 34: dah. A. Paris, Plin. 34, 77. – II) Alexander von Pherä (dh. Pheraeus), durch seine Grausamkeit berüchtigter Tyrann in Thessalien (reg. v. 370–357 v. Chr.), der durch seine Gemahlin Thebe u. deren Brüder ermordet wurde, Cic. de off. 2, 25. Nep. Pelop. 5, 1 sqq. – III) Alexander I., Sohn des Molosserfürsten Neoptolemus, Bruder der Olympias u. so Oheim Alex. des Gr., gelangte durch Hilfe Philipps, an dessen Hofe er erzogen worden war, zur Herrschaft über die Molosser in Epirus (332 v. Chr.; dah. Molossus gen.), kam durch Verrat um (326 v. Chr.), Iustin. 8, 6; 9, 6 sq.; 12, 2. Liv. 8, 3 u. 1724. – IV) Alexander der Große, Sohn Philipps von der Olympias, geb. 356, gest. 323 v. Chr., reg. seit 336 v. Chr., führte, nachdem er seine abtrünnigen Nachbarn gezüchtigt hatte, den schon von seinem Vater vorbereiteten Heereszug gegen das schon verfallene Perserreich aus u. dehnte als glücklicher Eroberer das mazedonische Reich bis zum Indus aus; sein Leben von Curtius beschr.; vgl. Iustin. lib. 11 u. 12. Liv. 6, 16 sqq. Droysen, Gesch. Alexanders des Gr., 5. Aufl. Gotha 1898. – V) Cornelius Alexander, s. polyhistōr. – / Form Alexandrus, Privil. vet. im Corp. inscr. Lat. 3. p. 848. col. 5. lin. 25: Schreibung Alexanter auf ältern Monumenten zu Rom nach Quint. 1, 4, 16; ebenso Alixenter, Corp. inscr. Lat. 1, 1501 (vgl. Ritschl opusc. 2, 496 sq.) u. Akk. Alixentrom, Corp. inscr. Lat. 14, 4099.

    Davon abgeleitet: A) Alexandrīa od. -ēa, ae, f. (Ἀλεξάνδρεια; über die im klass. Latein wahrsch. gew. Form -ea s. Madvig Cic. de fin. 5, 54. Drak. Liv. 31, 43, 5; vgl. Prisc. 2, 47), Name vieler von Alexander dem Gr. auf seinen Zügen gegründeter Städte (dah. Plur. cognominibus Alexandriis, Auct. itin. Alex. 36), von denen die bekanntesten sind: 1) Alexandria in Ägypten, auch mit dem Bein. Magna, im Westen der kanopischen Nilmündung (332 v. Chr.) erbaut, unter den Ptolemäern Hauptstadt des Reichs u. Residenz prachtliebender u. kunstsinniger Könige, Hauptsitz der von diesen Fürsten ungemein begünstigten Wissenschaften, unter den Römern Mittelpunkt des Welthandels, wegen des dort herrschenden Luxus u. des damit verbundenen ausschweifenden Lebens der Bewohner berüchtigt, noch j. Alexandria u. türk. Skanderia, Plin. 5, 62. Curt. 4, 8 (33), 1 sqq. Amm. 22, 16, 7 sqq. Cic. de fin. 5, 54. Hor. carm. 4, 14, 35. – 2) Alexandria Troas, auch bl. Troas gen., Stadt südl. von Troja an der Küste, zur Zeit der Römer von diesen wegen ihrer Anhänglichkeit sehr begünstigt u. gehoben, Liv. 35, 42; 37, 35. Cic. Acad. 2, 11, aber später bl. Kolonie, Plin. 5, 124. – 3) Alexandria in Syrien, u. zwar in Pieria zwischen Issus u. Antiochien, j. Alexandrette od. Scanderone, Plin. 5, 91. – 4) Alexandria Ariôn, d.h. im Lande der Arier, am Flusse Arius (Ferah) u. an der großen Karawanenstraße nach Indien, j. Herat, Plin. 6, 61 u. 6, 93. Amm. 23, 6, 69. – 5) Alexandria in Arachosia, auch Alexandropolis gen., j. Kandahar, Amm. 23, 6, 72. – 6) Alexandria ad Caucasum, am Kreuzwege zwischen Ariana, Indien u. Baktrien, am Westabhang des Schneegebirges, das gegen NW. die indischen Länder begrenzt, in der Nähe des heutigen »Kabul«, Plin., 46. Curt. 7, 3 (14), 23. – 7) Stadt an der Vereinigung des Acesines und Indus, an der Stelle des heutigen Mittun Kot, Curt. 9, 8 (31), 8. – 8) Alexandria ultima (Ἀλ. εσχάτη), Alexanders des Großen äußerste Gründung am Jaxartes in Sogdiana, wahrsch. das jetzige Khodjend, Plin. 6, 49. Curt. 7, 6 (28), 25. Amm. 23, 6, 59.

    B) Alexandrēus, a, um (Ἀλεξάνδρειος), alexandrinisch, von Alexandrien, qui istas Alexandreas litteras attulit, Cic. ad Att. 11, 6, 7 ed. Hofm. (mit cod. M.), wo Baiter u.C.F.W. Müller (mit Boot) qui istas Alexandreā (von Alexandrien) litteras attulit.

    C) Alexandriānus, a, um, alexandrinisch, Alexanders, purpura, Lampr. Alex. Sev. 40, 6: ficus, ibid. 60, 5: sodales, ibid. 63, 4.

    D) Alexandrīnus, a, um, 1) alexandrinisch = Alexanders, a) Alexanders d. Gr., historia, Treb. Poll. XXX tyr. 30, 22. – b) des Alexander Severus. opus. Lamor. Alex. Sev. 25, 7: basilica, ibid. 26, 7: sagittarii, dem Alexander ergeben, ibid. 32, 3. – 2) alexandrinisch = von Alerandrien, a) in Ägypten, rex, König von Ägypten (Ptolemäus Auletes), Cic.: vita et licentia, ausschweifendes Leben, wie es in Alexandrien herrschte, Caes.: panis, Plin.: pueri, Petr., od. deliciae, Quint., alex. (od. ägypt., also Mohren-) Sklaven, ein Luxusartikel der Römer: navis, ein Schiff der von Augustus errichteten ägypt. Handelsflotte, Suet. u. Sen.: bellum, Cäsars Kr. in Ägypten nach der pharsal. Schlacht, Cic.: marmora, Sen. – subst., der Alexandriner, Alexandrinus quidam u. idem Alexandrinus, Augustin. de civ. dei 22, 8, 3: gew. Plur., Alexandrīnī, ōrum, m., die Einw. von Alexandria, die Alexandriner, Cic. u.a. – b) von Alex. Troas (oben no. A, 2), laurus, Plin.

    E) Alexandrus, a, um, alexandrisch, Ven. Fort. app. 1, 98.

    lateinisch-deutsches > Alexander

  • 6 forma

    fōrma, ae, f. (vielleicht zu ferīre, schlagen, stoßen), die Form, Gestalt, Figur, I) der Umriß, die Gestalt (als der sichtbare Abdruck u. das Gepräge des innern Wesens: vgl. figura), A) eig.: 1) im allg.: corporis, Cic.: liberalis, Wuchs, Komik.: imperatoria (Iphicratis), Nep.: in formam panis redigere, Col.: ex quo colligitur terrarum forma rotunda (Rundung), Manil. 1, 235. – 2) insbes.: a) das Antlitz, Profil, forma nostra reliquaque figura, Cic. de off. 1, 126: formae dignitas, ibid. 1, 130. – b) die schöne Gestalt, Wohlgestalt, Schönheit (vgl. Mützell Curt. 3, 11 [29], 24), Ter., Cic., Tac. u.a. – meton., eine Schönheit = eine Schöne, Ter. eun. 566. Prop. 2, 5, 28 u. 2, 28, 53. – B) übtr.: 1) im allg., die Form = die Einrichtung, f. rerum publicarum, Staatsverfassung, Cic.: in formam provinciae redigere, Liv. u. Suet.: speciem principatus in regni formam convertere, Suet. – 2) insbes.: a) der eigentümliche Charakter, das Gepräge, der charakteristische Ausdruck (χαρακτήρ), die Grundform, das Ideal von etwas, oft bei Cic. u.a. (auch vom Stil usw.; vgl. Göller Cic. or. 36. p. 107 sq.). – b) die Form, Fassung, Abfassung, Ausdrucksweise, ut ad officii formam redeamus, Cic.: eius scripti talis forma fuit, Tac.: in edicto consulum scriptum ex veteri forma perpetua, Gell.: mandata regis Vologesis litterasque in eandem formam attulere, Tac.: quid et quā formā regum litteris rescribi placeret, Suet. – c) die Gestaltung, Beschaffenheit, das Gepräge, die Art, formae (Lage des Bodens) cum duo genera sint, Varro: proelii f. mirabilis, Flor.: f. insolitae pugnae, Liv.: f. vitae, Tac.: sermonis publica f., Ov.: infinitae litium formae, Quint.: primae formae (Sorte) ferae, Sen. prov. 3, 6. – d) die Norm, Ordnung, nach der verfahren wird, censualis, Schätzungsordnung, Ulp. dig. 50, 15, 4 pr. – ex forma, nach festem Brauch, Apul. met. 7, 25. – II) die Figur = das Gebilde, Bild, die Abbildung, in der Baukunst der Riß, Abriß, Grundriß, A) eig., Cic., Vitr. u.a.: formae virorum, Cic.: formae, quas in pulvere descripserat, mathem. Figuren, Liv.: geometricae formae, Cic. u. Apul.: unius et viginti formae litterarum aureae, Buchstabenzeichen, Cic.: aliae formae variaeque figurae, v. den Atomen, Lucr.: poet. (wie σχημα, τύπος, s. Drak. Sil. 15, 86), formae magnorum luporum, gewaltige Wolfsgebilde = gew. Wölfe, Verg.: so auch ferarum, Ov.: deorum, Ov. – B) übtr.: a) der Abriß, Entwurf (τύπος), von etwas, rei publicae, Cic.: officii ( vorher descriptio officii), Cic.: totius negotii, Cic.: vitae beatae, Cic. – b) die Spezies in der Logik (Ggstz. genus), Cic. u. Quint. – c) die Verschiedenheit des genus und der Deklinationen, Konjugationen, die Form, Flexionsform, Varro LL. u.a. – III) die Form als Modell od. Einfassung, 1) als Modell = a) der Leisten des Schusters, der Schuhleisten (vollst. forma calcei, Ulp. dig. 9, 2, 5. § 3), Hor. sat. 2, 3, 106: f. caligaris ( für caligae), muliebris (für Frauenschuhe), infantilis (für Kinderschuhe), Edict. Diocl. 9. no. 1. 2. 4. – b) die Form zum Käse, formis buxeis caseum exprimere, Col. 7, 8, 7. – c) die Form, das Modell zum Erzgießen (aus Stein, Ton usw.), Plin. 36, 168. – d) der Stempel bei Münzen, das Gepräge, Ov., Sen. u.a. (s. Mützell Curt. 5, 2 [8], 11). – meton., Münze = ausgemünztes Geld, formae binariae, ternariae, Goldstücke im Werte von zwei, drei Golddenaren, Lampr. Alex. Sev. 38, 9: u. so denariorum formae, Denarstücke, Isid. orig. 6, 11, 3. – e) ein Schreiben, eine Verfügung, ein Reskript der Kaiser, Capit. – 2) als Einfassung = a) der Rahmen des Bildes, lignea, Vitr. 2, 8, 9. – b) die Einfassung, der Kanal, die Röhre einer Wasserleitung, formae rivorum, Frontin. aqu.: aquaeductus, ICt. – dah. meton., die Wasserleitung, Frontin. aqu. 126. – / Archaist. Genet., formai, Lucr. 2, 490.

    lateinisch-deutsches > forma

  • 7 infirmus

    īnfīrmus, a, um, schwach (Ggstz. validus, valens), I) eig., physisch schwach, 1) im allg.: vires, Cic.: caput, Hor.: classis, Cic.: sapor, Colum.: arbor infirmissima, Plin.: valetudo infirmissima, Cic. – v. leb. Wesen, senex (Ggstz. praevalens iuvenis), Liv.: debilis et infirmus (Ggstz. validus), Lampr.: sexus inf. (Ggstz. validior), das schwache (weibl.) Geschlecht, Augustin.: pecus, Ov. – mit ad u. Akk., infirmi homines ad resistendum, Caes. – m. adversus u. Akk., fama, infirmissimum adversus viros fortes telum, Curt. – subst., infirma lineae, die »schwachen Teile«, Plin. 9, 145: infirmiores (Ggstz. valentiores), Varro r. r. 3, 16, 35. – 2) insbes.: a) körperl. angegriffen = abgespannt, sum admodum infirmus, Cic. Acad. 1, 14. – u. = unwohl, unpäßlich, krank (Ggstz. valens), Cels. u. Plin. ep. – b) v. Nahrungsstoffen, Compar. = weniger nahrhaft (Ggstz. firmior, valentior), Superl. = am wenigsten nahrhaft (Ggstz. valentissimus, validissimus), panis, Cels.: res, Cels. – II) übtr.: A) im allg., schwach, gewichtlos, cautiones, Cic.: senatus consultum, unwirksamer (Ggstz. validum), Tac.: nuptiae, ungültige, Ter.: res infirma ad probandum, Cic. – B) geistig u. moralisch schwach, a) geistig schwach, bald = zaghaft, animus, Caes.: animo infirmo esse, kleinmütig sein, Cic.: desiderium, Tac.: infirmiores, die Zaghaften, Furchtsamen, Caes. b. c. 1, 3, 5. – bald = schwachsinnig, von Vorurteilen abhängig, abergläubisch, sum paulo infirmior, ich bin ein minder starker Geist, Hor. sat. 1, 9, 71. – b) moralisch, ohne Festigkeit des Charakters, unzuverlässig, animus, Ter.: homines infirmissimi, Colum.

    lateinisch-deutsches > infirmus

  • 8 pasco

    pāsco, pāvī, pāstum, ere (Wurzel pā, pāt, essen, griech. πατέομαι. pānis, pābulum), I) fressen lassen, weiden lassen, weiden, füttern, A) eig.: 1) zunächst von Hirten usw., Vieh weiden, sues, Cic.: iumenta, Caes.: greges armentaque, Ov.: pecus, Hygin.: pecus pastum agere, Varro LL.: sues pastum exigere, Varro: pecora pastum propellere, Liv.: in eo saltu armentum pascere solitus, Liv. – absol. = Vieh weiden, pascendi locus, Varro: in privato (auf eigenem Grund u. Boden) pascere, Ov.: u. prägn. = Viehzucht treiben, Vieh auf die Weide gehen lassen, Cic. u. Colum.: bene od. male pascere, Cic. – 2) übh., füttern, nähren, ernähren, unterhalten, teils Tiere, canes hordeaceā farinā, Colum.: ubi bestiae pastae sunt, Cic.: leo cadaveribus pastus, Amm.: teils Menschen, nos olusculis soles pascere, abzufüttern, Cic. ep.: fundus pascit erum, Hor.: alqos rapinis et incendiis et omnibus exitiis publicis, den Unterhalt verschaffen, Cic.: quos paverat (gemästet = bereichert hatte) per aliquot annos publicus peculatus, Liv.: pasc. magnificentissime alqm convivio, bewirten, Eutr.: p. aniculam, Lampr.: p. se arte sutoris, Augustin. – bes. Sklaven, quot pascit servos? füttert = hält er? Iuven.: paucos ventres, Sen.: viginti ventres et canem, Petron. – intr. = speisen, Tafel halten, cum plurimis simmatibus (= sigmatibus) pasceret, Spart. Hadr. 17, 4. – B) übtr.: 1) füttern, nähren, wachsen lassen, erzeugen, polus dum sidera pascet (weil die Alten glaubten, daß die Gestirne sich von aufsteigenden Dünsten nährten), Verg.: barbam, Hor.: crinem, Verg.: crinem barbamque, Sidon.: caesariem, Sidon.: filicem, Hor.: pascitur ara deae, Ov.: flammas, Ov.: ignis pascitur per viscera, frißt weiter, Ov.: vitis brevitate crassitudinem pascens, Plin.: pascere iugera agri, bebauen, Mart.: nummos alienos, anderer (der Wucherer) Geldsäcke (durch hohe Zinsen od. Zins auf Zins) füttern = der Wucherer Habe mehren (Orelli u. Ritter) od. (durch hohe Zinsen) Schulden auf Schulden häufen (Obbarius u. Krüger nach Porphyr.), Hor. ep. 1, 18, 35. – spes inanes, nähren, Verg.: amorem, Ov.: ieiunia, stillen, Ov. – 2) weiden, ergötzen, oculos in alqa re, Cic.: oculos animumque alqā re, Cic. – II) = depascere, A) (durch das Vieh) abweiden ( lassen), asperrima (collium), Verg.: vestros campos placide (in aller Ruhe), Vet. carm. bei Liv. – B) übtr., fressen, verzähren, lente revocatas ruminat herbas atque iterum pasto pascitur ante cibo, Ov. am. 3, 5, 17 sq. – Dav. Depon.

    lateinisch-deutsches > pasco

  • 9 propola [1]

    1. propōla, ae, m. (προπώλης), der Vorkäufer, Aufkäufer, Höker, Lucil. 198. Varro r. r. 3, 14, 3: panis atque vinum a propola atque de cupa, Cic. Pis. 67. – Plur., Plaut. aul. 512: propolae et caupones, Salv. adv. avar. 1, 1, 6: propolae circumforanei, Lampr. Commod. 2, 8. – / prōpōla gemessen, Lucil. 198.

    lateinisch-deutsches > propola [1]

  • 10 reticulum

    rēticulum, ī, n. u. rēticulus, ī, m. (Demin. v. rete), das kleine Netz, a) zum Fischen, venari reticulo in medio mari, Plaut asin. 100 Fl. (Goetz u. Loewe reti iaculo). – b) um etw. darin aufzubewahren, reticulum plenum rosae, Cic. Verr. 5, 27; od. darin zu tragen, reticulum panis, Hor. sat. 1, 1, 47; od. darin aufzuhängen, amphora ex reticulo suspensa, Ulp. dig. 9, 3, 15. § 12 M. (Vulg. resticulo). – c) zum Durchsieben, vinum infundere reticulo aut cribro, Sen. nat. qu. 7, 19, 1. – d) zum Zusammenhalten der Haare auf dem Kopfe der Frauen u. verweichlichter Männer, griech. κεκρύφαλος, Haarnetz, Netzhaube (vgl. Varro LL. 5, 130. Isid. orig. 19, 31, 7), Varro sat. Men. 463. Petron. 67, 6. Iuven. 2, 96. Lampr. Heliog. 11, 7 u. Alex. Sev. 41, 1. Fest. 286 (b), 33: reticula galearia (über die Perücke), Claud. Quadr. ann. 1. fr. 32 (b. Non. 222, 2). – e) netzartiges Busenband, reticulus pectoralis, Fenestell. b. Non. 221, 33. – f) zum Bedecken der Augen, Plin. 12, 59. – g) als Schläger zum Ballschlagen, Ov. art. am. 3, 361. – h) als Vorhang, Spart. Hel. 5, 7. – i) als Gitter, Varro r. r. 3, 5, 13: r. aëneum, Drahtgitter, Fest. 348 (a), 11. – k) scherzh. Benennung für campagus (w. s.), Schuhnetz, Gallien. b. Treb. Poll. Gallien. 16, 4. – l) reticulum iecoris, das Netz über die Leber, Vulg. exod. 29, 13 u.a.

    lateinisch-deutsches > reticulum

  • 11 Alexander

    Alexander, drī, m. (Ἀλέξανδρος), im Altertum häufig vorkommender Männername, unter dem am bekanntesten sind: I) Paris, Sohn des Priamus, der den Namen Alexander (Ἀλέξανδρος = Männer beschützend, v. ἀνήρ u. ἀλέξομαι) später erhielt, weil er die Räuber vertrieb u. die Hirten beschützte (vgl. Varr. LL. 7, 82), Enn. tr. 74. Cornif. rhet. 4, 41. Cic. fat. 34: dah. A. Paris, Plin. 34, 77. – II) Alexander von Pherä (dh. Pheraeus), durch seine Grausamkeit berüchtigter Tyrann in Thessalien (reg. v. 370-357 v. Chr.), der durch seine Gemahlin Thebe u. deren Brüder ermordet wurde, Cic. de off. 2, 25. Nep. Pelop. 5, 1 sqq. – III) Alexander I., Sohn des Molosserfürsten Neoptolemus, Bruder der Olympias u. so Oheim Alex. des Gr., gelangte durch Hilfe Philipps, an dessen Hofe er erzogen worden war, zur Herrschaft über die Molosser in Epirus (332 v. Chr.; dah. Molossus gen.), kam durch Verrat um (326 v. Chr.), Iustin. 8, 6; 9, 6 sq.; 12, 2. Liv. 8, 3 u. 1724. – IV) Alexander der Große, Sohn Philipps von der Olympias, geb. 356, gest. 323 v. Chr., reg. seit 336 v. Chr., führte, nachdem er seine abtrünnigen Nachbarn gezüchtigt hatte, den schon von seinem Vater vorbereiteten Heereszug gegen das schon verfallene Perserreich aus u. dehnte als glücklicher Eroberer das mazedonische Reich bis zum Indus aus; sein
    ————
    Leben von Curtius beschr.; vgl. Iustin. lib. 11 u. 12. Liv. 6, 16 sqq. Droysen, Gesch. Alexanders des Gr., 5. Aufl. Gotha 1898. – V) Cornelius Alexander, s. polyhistor. – Form Alexandrus, Privil. vet. im Corp. inscr. Lat. 3. p. 848. col. 5. lin. 25: Schreibung Alexanter auf ältern Monumenten zu Rom nach Quint. 1, 4, 16; ebenso Alixenter, Corp. inscr. Lat. 1, 1501 (vgl. Ritschl opusc. 2, 496 sq.) u. Akk. Alixentrom, Corp. inscr. Lat. 14, 4099.
    Davon abgeleitet: A) Alexandrīa od. -ēa, ae, f. (Ἀλεξάνδρεια; über die im klass. Latein wahrsch. gew. Form -ea s. Madvig Cic. de fin. 5, 54. Drak. Liv. 31, 43, 5; vgl. Prisc. 2, 47), Name vieler von Alexander dem Gr. auf seinen Zügen gegründeter Städte (dah. Plur. cognominibus Alexandriis, Auct. itin. Alex. 36), von denen die bekanntesten sind: 1) Alexandria in Ägypten, auch mit dem Bein. Magna, im Westen der kanopischen Nilmündung (332 v. Chr.) erbaut, unter den Ptolemäern Hauptstadt des Reichs u. Residenz prachtliebender u. kunstsinniger Könige, Hauptsitz der von diesen Fürsten ungemein begünstigten Wissenschaften, unter den Römern Mittelpunkt des Welthandels, wegen des dort herrschenden Luxus u. des damit verbundenen ausschweifenden Lebens der Bewohner berüchtigt, noch j. Alexandria u. türk. Skanderia, Plin. 5, 62. Curt. 4, 8 (33), 1 sqq. Amm. 22, 16, 7 sqq. Cic. de fin. 5, 54.
    ————
    Hor. carm. 4, 14, 35. – 2) Alexandria Troas, auch bl. Troas gen., Stadt südl. von Troja an der Küste, zur Zeit der Römer von diesen wegen ihrer Anhänglichkeit sehr begünstigt u. gehoben, Liv. 35, 42; 37, 35. Cic. Acad. 2, 11, aber später bl. Kolonie, Plin. 5, 124. – 3) Alexandria in Syrien, u. zwar in Pieria zwischen Issus u. Antiochien, j. Alexandrette od. Scanderone, Plin. 5, 91. – 4) Alexandria Ariôn, d.h. im Lande der Arier, am Flusse Arius (Ferah) u. an der großen Karawanenstraße nach Indien, j. Herat, Plin. 6, 61 u. 6, 93. Amm. 23, 6, 69. – 5) Alexandria in Arachosia, auch Alexandropolis gen., j. Kandahar, Amm. 23, 6, 72. – 6) Alexandria ad Caucasum, am Kreuzwege zwischen Ariana, Indien u. Baktrien, am Westabhang des Schneegebirges, das gegen NW. die indischen Länder begrenzt, in der Nähe des heutigen »Kabul«, Plin., 46. Curt. 7, 3 (14), 23. – 7) Stadt an der Vereinigung des Acesines und Indus, an der Stelle des heutigen Mittun Kot, Curt. 9, 8 (31), 8. – 8) Alexandria ultima (Ἀλ. εσχάτη), Alexanders des Großen äußerste Gründung am Jaxartes in Sogdiana, wahrsch. das jetzige Khodjend, Plin. 6, 49. Curt. 7, 6 (28), 25. Amm. 23, 6, 59.
    B) Alexandrēus, a, um (Ἀλεξάνδρειος), alexandrinisch, von Alexandrien, qui istas Alexandreas litteras attulit, Cic. ad Att. 11, 6, 7 ed. Hofm. (mit cod. M.), wo Baiter u.C.F.W. Müller (mit Boot) qui istas
    ————
    Alexandreā (von Alexandrien) litteras attulit.
    C) Alexandriānus, a, um, alexandrinisch, Alexanders, purpura, Lampr. Alex. Sev. 40, 6: ficus, ibid. 60, 5: sodales, ibid. 63, 4.
    D) Alexandrīnus, a, um, 1) alexandrinisch = Alexanders, a) Alexanders d. Gr., historia, Treb. Poll. XXX tyr. 30, 22. – b) des Alexander Severus. opus. Lamor. Alex. Sev. 25, 7: basilica, ibid. 26, 7: sagittarii, dem Alexander ergeben, ibid. 32, 3. – 2) alexandrinisch = von Alerandrien, a) in Ägypten, rex, König von Ägypten (Ptolemäus Auletes), Cic.: vita et licentia, ausschweifendes Leben, wie es in Alexandrien herrschte, Caes.: panis, Plin.: pueri, Petr., od. deliciae, Quint., alex. (od. ägypt., also Mohren-) Sklaven, ein Luxusartikel der Römer: navis, ein Schiff der von Augustus errichteten ägypt. Handelsflotte, Suet. u. Sen.: bellum, Cäsars Kr. in Ägypten nach der pharsal. Schlacht, Cic.: marmora, Sen. – subst., der Alexandriner, Alexandrinus quidam u. idem Alexandrinus, Augustin. de civ. dei 22, 8, 3: gew. Plur., Alexandrīnī, ōrum, m., die Einw. von Alexandria, die Alexandriner, Cic. u.a. – b) von Alex. Troas (oben no. A, 2), laurus, Plin.
    E) Alexandrus, a, um, alexandrisch, Ven. Fort. app. 1, 98.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Alexander

  • 12 forma

    fōrma, ae, f. (vielleicht zu ferīre, schlagen, stoßen), die Form, Gestalt, Figur, I) der Umriß, die Gestalt (als der sichtbare Abdruck u. das Gepräge des innern Wesens: vgl. figura), A) eig.: 1) im allg.: corporis, Cic.: liberalis, Wuchs, Komik.: imperatoria (Iphicratis), Nep.: in formam panis redigere, Col.: ex quo colligitur terrarum forma rotunda (Rundung), Manil. 1, 235. – 2) insbes.: a) das Antlitz, Profil, forma nostra reliquaque figura, Cic. de off. 1, 126: formae dignitas, ibid. 1, 130. – b) die schöne Gestalt, Wohlgestalt, Schönheit (vgl. Mützell Curt. 3, 11 [29], 24), Ter., Cic., Tac. u.a. – meton., eine Schönheit = eine Schöne, Ter. eun. 566. Prop. 2, 5, 28 u. 2, 28, 53. – B) übtr.: 1) im allg., die Form = die Einrichtung, f. rerum publicarum, Staatsverfassung, Cic.: in formam provinciae redigere, Liv. u. Suet.: speciem principatus in regni formam convertere, Suet. – 2) insbes.: a) der eigentümliche Charakter, das Gepräge, der charakteristische Ausdruck (χαρακτήρ), die Grundform, das Ideal von etwas, oft bei Cic. u.a. (auch vom Stil usw.; vgl. Göller Cic. or. 36. p. 107 sq.). – b) die Form, Fassung, Abfassung, Ausdrucksweise, ut ad officii formam redeamus, Cic.: eius scripti talis forma fuit, Tac.: in edicto consulum scriptum ex veteri forma perpetua, Gell.: mandata regis Vologesis litterasque in eandem formam attulere, Tac.: quid et
    ————
    quā formā regum litteris rescribi placeret, Suet. – c) die Gestaltung, Beschaffenheit, das Gepräge, die Art, formae (Lage des Bodens) cum duo genera sint, Varro: proelii f. mirabilis, Flor.: f. insolitae pugnae, Liv.: f. vitae, Tac.: sermonis publica f., Ov.: infinitae litium formae, Quint.: primae formae (Sorte) ferae, Sen. prov. 3, 6. – d) die Norm, Ordnung, nach der verfahren wird, censualis, Schätzungsordnung, Ulp. dig. 50, 15, 4 pr. – ex forma, nach festem Brauch, Apul. met. 7, 25. – II) die Figur = das Gebilde, Bild, die Abbildung, in der Baukunst der Riß, Abriß, Grundriß, A) eig., Cic., Vitr. u.a.: formae virorum, Cic.: formae, quas in pulvere descripserat, mathem. Figuren, Liv.: geometricae formae, Cic. u. Apul.: unius et viginti formae litterarum aureae, Buchstabenzeichen, Cic.: aliae formae variaeque figurae, v. den Atomen, Lucr.: poet. (wie σχημα, τύπος, s. Drak. Sil. 15, 86), formae magnorum luporum, gewaltige Wolfsgebilde = gew. Wölfe, Verg.: so auch ferarum, Ov.: deorum, Ov. – B) übtr.: a) der Abriß, Entwurf (τύπος), von etwas, rei publicae, Cic.: officii ( vorher descriptio officii), Cic.: totius negotii, Cic.: vitae beatae, Cic. – b) die Spezies in der Logik (Ggstz. genus), Cic. u. Quint. – c) die Verschiedenheit des genus und der Deklinationen, Konjugationen, die Form, Flexionsform, Varro LL. u.a. – III) die Form als Modell od. Einfassung, 1) als Modell = a) der Leisten des
    ————
    Schusters, der Schuhleisten (vollst. forma calcei, Ulp. dig. 9, 2, 5. § 3), Hor. sat. 2, 3, 106: f. caligaris ( für caligae), muliebris (für Frauenschuhe), infantilis (für Kinderschuhe), Edict. Diocl. 9. no. 1. 2. 4. – b) die Form zum Käse, formis buxeis caseum exprimere, Col. 7, 8, 7. – c) die Form, das Modell zum Erzgießen (aus Stein, Ton usw.), Plin. 36, 168. – d) der Stempel bei Münzen, das Gepräge, Ov., Sen. u.a. (s. Mützell Curt. 5, 2 [8], 11). – meton., Münze = ausgemünztes Geld, formae binariae, ternariae, Goldstücke im Werte von zwei, drei Golddenaren, Lampr. Alex. Sev. 38, 9: u. so denariorum formae, Denarstücke, Isid. orig. 6, 11, 3. – e) ein Schreiben, eine Verfügung, ein Reskript der Kaiser, Capit. – 2) als Einfassung = a) der Rahmen des Bildes, lignea, Vitr. 2, 8, 9. – b) die Einfassung, der Kanal, die Röhre einer Wasserleitung, formae rivorum, Frontin. aqu.: aquaeductus, ICt. – dah. meton., die Wasserleitung, Frontin. aqu. 126. – Archaist. Genet., formai, Lucr. 2, 490.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > forma

  • 13 infirmus

    īnfīrmus, a, um, schwach (Ggstz. validus, valens), I) eig., physisch schwach, 1) im allg.: vires, Cic.: caput, Hor.: classis, Cic.: sapor, Colum.: arbor infirmissima, Plin.: valetudo infirmissima, Cic. – v. leb. Wesen, senex (Ggstz. praevalens iuvenis), Liv.: debilis et infirmus (Ggstz. validus), Lampr.: sexus inf. (Ggstz. validior), das schwache (weibl.) Geschlecht, Augustin.: pecus, Ov. – mit ad u. Akk., infirmi homines ad resistendum, Caes. – m. adversus u. Akk., fama, infirmissimum adversus viros fortes telum, Curt. – subst., infirma lineae, die »schwachen Teile«, Plin. 9, 145: infirmiores (Ggstz. valentiores), Varro r. r. 3, 16, 35. – 2) insbes.: a) körperl. angegriffen = abgespannt, sum admodum infirmus, Cic. Acad. 1, 14. – u. = unwohl, unpäßlich, krank (Ggstz. valens), Cels. u. Plin. ep. – b) v. Nahrungsstoffen, Compar. = weniger nahrhaft (Ggstz. firmior, valentior), Superl. = am wenigsten nahrhaft (Ggstz. valentissimus, validissimus), panis, Cels.: res, Cels. – II) übtr.: A) im allg., schwach, gewichtlos, cautiones, Cic.: senatus consultum, unwirksamer (Ggstz. validum), Tac.: nuptiae, ungültige, Ter.: res infirma ad probandum, Cic. – B) geistig u. moralisch schwach, a) geistig schwach, bald = zaghaft, animus, Caes.: animo infirmo esse, kleinmütig sein, Cic.: desiderium, Tac.: infirmiores, die Zaghaften,
    ————
    Furchtsamen, Caes. b. c. 1, 3, 5. – bald = schwachsinnig, von Vorurteilen abhängig, abergläubisch, sum paulo infirmior, ich bin ein minder starker Geist, Hor. sat. 1, 9, 71. – b) moralisch, ohne Festigkeit des Charakters, unzuverlässig, animus, Ter.: homines infirmissimi, Colum.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > infirmus

  • 14 pasco

    pāsco, pāvī, pāstum, ere (Wurzel pā, pāt, essen, griech. πατέομαι. pānis, pābulum), I) fressen lassen, weiden lassen, weiden, füttern, A) eig.: 1) zunächst von Hirten usw., Vieh weiden, sues, Cic.: iumenta, Caes.: greges armentaque, Ov.: pecus, Hygin.: pecus pastum agere, Varro LL.: sues pastum exigere, Varro: pecora pastum propellere, Liv.: in eo saltu armentum pascere solitus, Liv. – absol. = Vieh weiden, pascendi locus, Varro: in privato (auf eigenem Grund u. Boden) pascere, Ov.: u. prägn. = Viehzucht treiben, Vieh auf die Weide gehen lassen, Cic. u. Colum.: bene od. male pascere, Cic. – 2) übh., füttern, nähren, ernähren, unterhalten, teils Tiere, canes hordeaceā farinā, Colum.: ubi bestiae pastae sunt, Cic.: leo cadaveribus pastus, Amm.: teils Menschen, nos olusculis soles pascere, abzufüttern, Cic. ep.: fundus pascit erum, Hor.: alqos rapinis et incendiis et omnibus exitiis publicis, den Unterhalt verschaffen, Cic.: quos paverat (gemästet = bereichert hatte) per aliquot annos publicus peculatus, Liv.: pasc. magnificentissime alqm convivio, bewirten, Eutr.: p. aniculam, Lampr.: p. se arte sutoris, Augustin. – bes. Sklaven, quot pascit servos? füttert = hält er? Iuven.: paucos ventres, Sen.: viginti ventres et canem, Petron. – intr. = speisen, Tafel halten, cum plurimis simmatibus (= sigmatibus) pasceret, Spart. Hadr. 17,
    ————
    4. – B) übtr.: 1) füttern, nähren, wachsen lassen, erzeugen, polus dum sidera pascet (weil die Alten glaubten, daß die Gestirne sich von aufsteigenden Dünsten nährten), Verg.: barbam, Hor.: crinem, Verg.: crinem barbamque, Sidon.: caesariem, Sidon.: filicem, Hor.: pascitur ara deae, Ov.: flammas, Ov.: ignis pascitur per viscera, frißt weiter, Ov.: vitis brevitate crassitudinem pascens, Plin.: pascere iugera agri, bebauen, Mart.: nummos alienos, anderer (der Wucherer) Geldsäcke (durch hohe Zinsen od. Zins auf Zins) füttern = der Wucherer Habe mehren (Orelli u. Ritter) od. (durch hohe Zinsen) Schulden auf Schulden häufen (Obbarius u. Krüger nach Porphyr.), Hor. ep. 1, 18, 35. – spes inanes, nähren, Verg.: amorem, Ov.: ieiunia, stillen, Ov. – 2) weiden, ergötzen, oculos in alqa re, Cic.: oculos animumque alqā re, Cic. – II) = depascere, A) (durch das Vieh) abweiden ( lassen), asperrima (collium), Verg.: vestros campos placide (in aller Ruhe), Vet. carm. bei Liv. – B) übtr., fressen, verzähren, lente revocatas ruminat herbas atque iterum pasto pascitur ante cibo, Ov. am. 3, 5, 17 sq. – Dav. Depon.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pasco

  • 15 propola

    1. propōla, ae, m. (προπώλης), der Vorkäufer, Aufkäufer, Höker, Lucil. 198. Varro r. r. 3, 14, 3: panis atque vinum a propola atque de cupa, Cic. Pis. 67. – Plur., Plaut. aul. 512: propolae et caupones, Salv. adv. avar. 1, 1, 6: propolae circumforanei, Lampr. Commod. 2, 8. – prōpōla gemessen, Lucil. 198.
    ————————
    2. propōla, ae, f., der Hökerkram, Cod. Theod. 11, 10, 1. Prud. ham. 763.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > propola

  • 16 reticulum

    rēticulum, ī, n. u. rēticulus, ī, m. (Demin. v. rete), das kleine Netz, a) zum Fischen, venari reticulo in medio mari, Plaut asin. 100 Fl. (Goetz u. Loewe reti iaculo). – b) um etw. darin aufzubewahren, reticulum plenum rosae, Cic. Verr. 5, 27; od. darin zu tragen, reticulum panis, Hor. sat. 1, 1, 47; od. darin aufzuhängen, amphora ex reticulo suspensa, Ulp. dig. 9, 3, 15. § 12 M. (Vulg. resticulo). – c) zum Durchsieben, vinum infundere reticulo aut cribro, Sen. nat. qu. 7, 19, 1. – d) zum Zusammenhalten der Haare auf dem Kopfe der Frauen u. verweichlichter Männer, griech. κεκρύφαλος, Haarnetz, Netzhaube (vgl. Varro LL. 5, 130. Isid. orig. 19, 31, 7), Varro sat. Men. 463. Petron. 67, 6. Iuven. 2, 96. Lampr. Heliog. 11, 7 u. Alex. Sev. 41, 1. Fest. 286 (b), 33: reticula galearia (über die Perücke), Claud. Quadr. ann. 1. fr. 32 (b. Non. 222, 2). – e) netzartiges Busenband, reticulus pectoralis, Fenestell. b. Non. 221, 33. – f) zum Bedecken der Augen, Plin. 12, 59. – g) als Schläger zum Ballschlagen, Ov. art. am. 3, 361. – h) als Vorhang, Spart. Hel. 5, 7. – i) als Gitter, Varro r. r. 3, 5, 13: r. aëneum, Drahtgitter, Fest. 348 (a), 11. – k) scherzh. Benennung für campagus (w. s.), Schuhnetz, Gallien. b. Treb. Poll. Gallien. 16, 4. – l) reticulum iecoris, das Netz über die Leber, Vulg. exod. 29, 13 u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > reticulum

  • 17 dulcis

    dulcis, e, adj. [from gulcis, by dissimilation; cf. ten-ebrae from root tam-; root in Sanscr. gul-jam, sweetness; Gr. glukus, glukeros, sweet], sweet (very freq.; cf.: suavis, venustus, jucundus, gratus, acceptus, amoenus, etc.).
    I.
    Lit., opp. amarus:

    (animal) sentit et dulcia et amara,

    Cic. N. D. 3, 13; cf. Plaut. Cist. 1, 1, 72:

    mel,

    id. Asin. 3, 3, 24; id. Truc. 2, 4, 20; cf.:

    liquor mellis,

    Lucr. 1, 938; 4, 13:

    aqua,

    id. 6, 890:

    poma,

    id. 5, 1377; Hor. S. 2, 5, 12:

    vinum,

    id. C. 3, 12, 1; cf.

    merum,

    id. ib. 3, 13, 2:

    dolium,

    id. Epod. 2, 47:

    olivum,

    id. S. 2, 4, 64:

    sapor,

    id. C. 3, 1, 19 et saep.— Comp.:

    uva,

    Ov. M. 13, 795.— Sup.:

    panis,

    Plin. 18, 10, 20, § 92 et saep.—Hence,
    B.
    Subst. and heterocl., dulcia, ōrum, n., sweet cakes, honey-cakes, sugar-cakes (late Lat.), Vop. Tac. 6; Lampr. Heliog. 26; 31; Prud. Psych. 429.—
    II.
    Trop., agreeable, delightful, pleasant, charming, soft, flattering.
    A.
    In gen.:

    dulcia atque amara apud te sum elocutus omnia,

    Plaut. Ps. 2, 4, 2; cf. id. ib. 1, 1, 61; id. Truc. 1, 2, 78:

    vita,

    Lucr. 2, 997; cf.:

    lumina vitae,

    id. 5, 989:

    solacia, vitae,

    id. 5, 21:

    orator,

    Cic. Off. 1, 1, 3; cf.

    of orators or writers,

    Quint. 10, 1, 77; 73; 12, 10, 44; cf.

    also: non quo ea (oratione) Laelii quicquam sit dulcius,

    Cic. Brut. 21, 83:

    genus dicendi,

    Quint. 2, 8, 4:

    carmen,

    id. 12, 10, 33:

    poëmata,

    Hor. A. P. 99 et saep.:

    nomen libertatis,

    Cic. Verr. 2, 5, 63; cf. id. Att. 15, 13, 3:

    auditu nomen,

    Liv. 24, 21, 3:

    amores,

    Hor. C. 1, 9, 15:

    otium,

    id. Epod. 1, 8:

    fortuna,

    id. C. 1, 37, 11:

    dulce et decorum est pro patria mori,

    Hor. C. 3, 2, 13.—With dat.:

    mensae dulcis herili canis,

    Val. Fl. 7, 130.—Prov.:

    dulce etiam fugias, fieri quod amarum potest,

    Pub. Syr. 144 Rib. — Sup.:

    epistola,

    Cic. Att. 15, 13, 4:

    quod in amicissimo quoque dulcissimum est,

    id. Lael. 23 fin. al.—
    B.
    In partic. of friends, lovers, etc., friendly, pleasant, agreeable, charming, kind, dear:

    amici (opp. acerbi inimici),

    Cic. Lael. 24 fin.; cf.:

    amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,

    id. ib. 18 fin.:

    liberi,

    Hor. Epod. 2, 40; cf.

    nata,

    id. S. 2, 3, 199:

    alumnus,

    id. C. 3, 23, 7; id. Ep. 1, 4, 8.—Hence, in addressing a person:

    optime et dulcissime frater,

    Cic. Leg. 3, 11; cf.:

    dulcissime Attice,

    id. Att. 6, 2, 9: mi dulcissime Tiro, Cic. Fil. Fam. 16, 21, 2:

    dulcis amice,

    Hor. Ep. 1, 7, 12:

    dulce decus meum,

    id. C. 1, 1, 2.— Absol.:

    quid agis, dulcissime rerum?

    Hor. S. 1, 9, 4.— Hence, adv. (acc. to II.), agreeably, delightfully.
    (α).
    dulcĭter, Cic. Fin. 2, 6, 18; Quint. 1, 10, 24; 4, 2, 62; 9, 4, 14; 12, 10, 71. —
    (β).
    dulce, Cat. 51, 5; Hor. C. 1, 22, 23; 24; id. Ep. 1, 7, 27; Stat. S. 3, 4, 8; id. Th. 4, 274.—
    b.
    Comp.:

    dulcius spirare,

    Quint. 12, 10, 27; Prop. 1, 2, 14.—
    c.
    Sup.:

    dulcissime scripta,

    Cic. Brut. 19, 77.

    Lewis & Short latin dictionary > dulcis

  • 18 mundus

    1.
    mundus, a, um, adj. [Sanscr. mund, purificari], clean, cleanly, nice, neat, elegant.
    I.
    Lit. (class.;

    syn.: lautus, nitidus, purus): supellex,

    Hor. Ep. 1, 5, 7:

    caena,

    id. C. 3, 29, 14:

    ager,

    Gell. 19, 12, 8:

    mundissimum cubile desiderat (animal),

    Col. 7, 9, 14:

    jam intus mundissimumst,

    Plaut. Truc. 2, 7, 7.— Poet., with abl., = ornatus: Ostia munita est: idem loca navibus pulchris Munda facit, adorned, Enn. ap. Tert. p. 258 Müll. (Ann. v. 146 Vahl.).—
    B.
    Transf.
    1.
    Of mode of living, neat, fine, elegant, smart, genteel:

    cultus justo mundior,

    too elegant dress, Liv. 8, 15.— As subst.: mundus, i, m. (sc. homo), an elegant or nice person, Cic. Fin. 2, 8, 23.—
    2.
    Of quality, not coarse, fine (post-class.):

    annonae, of wheat,

    Lampr. Alex. Sev. 42, 3:

    panis,

    id. ib. 37, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of speech, neat, fine, elegant ( poet. and in postclass. prose):

    verba, Ov A. A. 3, 479: versus, quibus mundius nihil reperiri puto,

    Gell. 19, 9, 10:

    in Gallos mundius subtiliusque est, quam cum Gallis aut contra Gallos,

    id. 17, 2 med.
    B.
    Subst.: mun-dum, i. n., only in the phrase: in mundo (esse or habere), in readiness (ante-class.): tibi vita seu mors in mundo est, Enn. ap. Charis. p. 181 P. (Ann. v. 457 Vahl.:

    in mundo pro palam et in expedito ac cito, Charis.): nempe habeo in mundo,

    Plaut. Pers. 1, 1, 46:

    mihi in mundo sunt virgae,

    id. As. 2, 1, 16; 2, 2, 50:

    nescio quid vero habeo in mundo,

    id. Stich. 3, 2, 23; id. Ps. 1, 5, 85 Ritschl.—
    C.
    In eccl. Lat., morally pure, upright, free from sin:

    cor mundum crea in me, Deus,

    Vulg. Psa. 50, 12:

    beati mundo corde,

    id. Matt. 5, 8.—Hence, adv., in two forms (both, for the most part, anteand post-class.).—
    a.
    mundē, cleanly, neatly, prettily:

    (copia) in suo quaeque loco sita munde,

    Plaut. Poen. 5, 4, 5: verrite aedes, spargite munde, Titin. ap. Charis. p. 183 P.:

    parum munde et parum decenter,

    Sen. Ep. 70, 20:

    munde facti versus,

    Gell. 10, 17, 2:

    quam mundissime purissimeque fiat,

    Cato, R. R. 66, 1.—
    b.
    mun-dĭter, cleanly, neatly.
    1.
    Lit.:

    cum sedulo munditer nos habeamus,

    Plaut. Poen. 1, 2, 26.—
    2.
    Trop., decently, with propriety:

    dicere,

    App. Mag. p. 296, 14.
    2.
    mundus, i, m. ( neutr. collat. form, mundum: legavit quidam uxori mundum omne penumque, all her toilet, Lucil. ap. Gell. 4, 1, 3, and ap. Non. 214, 17) [1. mundus], toilet ornaments, decorations, dress (of a woman).
    I.
    Lit.:

    mundus muliebris est, quo mulier mundior fit: continentur eo specula, matulae, unguenta, vasa unguentaria, et si qua similia dici possunt, veluti lavatio, riscus... Unguenta, quibus valetudinis causā unguimur, mundo non continentur,

    Dig. 34, 2, 25:

    munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt: hunc mundum muliebrem appellārunt majores nostri,

    Liv. 34, 7, 9: virginalis, Att. ap. Paul. ex Fest. p. 142 Müll.:

    quamvis auro, veste, gemmis, omnique cetero mundo exornata mulier incedat,

    App. M. 2, p. 118. —
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., an implement (ante- and post-class.):

    operae messoriae mundus,

    implements for the harvest work, App. M. 6 init.:

    Cereris,

    the mystical casket of Ceres, id. Mag. p. 282 (the expression in mundo esse and habere belongs to the adj. mundus, v. mundus, II. B.).—
    B.
    Like the Gr. kosmos, the universe, the world, esp. the heavens and the heavenly bodies: ut hunc hac varietate distinctum bene Graeci kosmon, nos lucentem mundum nominaremus, the heavens, Cic. Univ. 10: nam quem kosmos Graeci, nomine ornamenti appellaverunt. eum nos a perfectā absolutāque elegantiā, mundum, Plin. 2, 4, 3, § 8: concussit micantia sidera mundus, heaven shook, Cat. 64, 206:

    aetherius,

    Tib. 3, 4, 17:

    arduus,

    Verg. G. 1, 240:

    aestuat infelix angusto limite mundi,

    Juv. 10, 169. Also: mundus caeli, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Sat. v. 10, p. 156 Vahl.):

    o clarissima mundi Lumina,

    Verg. G. 1, 5 sq.:

    immensi copia mundi,

    Ov. M. 2, 157:

    ipse mundus deorum hominumque causā factus est...Est enim mundus quasi communis deorum atque hominum domus, aut urbs utrorumque,

    the world, Cic. N. D. 2, 62, 154:

    innumerabiles,

    id. Ac. 2, 17, 55:

    e tabulā pictos ediscere mundos,

    parts of the world, Prop. 5, 3, 37.—
    2.
    Transf.
    a.
    The world, i. e. the earth, the inhabitants of the earth, mankind ( poet.):

    quicumque mundo terminus obstitit,

    Hor. C. 3, 3, 53:

    spes miseri mundi,

    Luc. 5, 469; Stat. S. 3, 3, 87:

    fastos evolvere mundi,

    Hor. S. 1, 3, 112:

    mundum laedere,

    mankind, Claud. Ruf. 1, 87:

    nullā in parte mundi cessat ebrietas,

    Plin. 14, 22, 29, § 149; 30, 1, 2, § 8; Flor. 2, 12, 1; Just. 30, 4, 9:

    (Alexander) scrutatur maria ignota, et, ut ita dicam, mundi claustra perrumpit,

    Sen. Ep. 119, 7:

    mundi principio,

    Juv. 15, 147.—
    b.
    The heavens, i. e. the sky, the weather (post-class.):

    tepida indulget terris clementia mundi,

    Grat. Fal. 288:

    ad Eoos tractūs mundique teporem,

    Luc. 8, 365.—
    c.
    The sun (perh. only in Manilius):

    quā mundus redit,

    Manil. Astron. 1, 36; id. ib. 3, 591.—
    d.
    Euphemistically for the Lower World, the infernal regions. The opening into this mundus was at Rome, in the Comitium, and was kept covered with a stone (lapis manalis); three times in the year, on the 24th of August, the 5th of October, and the 8th of November, days sacred to the gods of the infernal regions, this round pit was opened, and all sorts of fruits were thrown into it as offerings, Varr. ap. Macr. S. 1, 16, 18; Paul. ex Fest. s. v mundus, p. 154 Müll., and s. v. manalem lapidem, p. 128 ib.—
    e.
    Esp. (eccl. Lat.), the world as opposed to the church; this world, the realm of sin and death, as opposed to Christ's kingdom of holiness and life:

    non pro mundo rogo,

    Vulg. Johan. 17, 9:

    de mundo non sunt,

    id. ib. 17, 16:

    princeps hujus mundi (i. e. Satan),

    id. ib. 12, 31;

    14, 30: regnum meum non est de hoc mundo,

    id. ib. 18, 36; cf. id. Eph. 2, 2; 6, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > mundus

  • 19 pasco

    pasco, pāvi, pastum, 3, v. a. and n. [root pa-; Sanscr. gō-pas, herdsman; Gr. pateomai; cf. pabulum, pastor, Pales, panis; perh. also, Penates, penum], to cause to eat, to feed, pasture.
    I.
    Lit.
    A.
    Of animals, to pasture, drive to pasture, to feed, attend to the feeding of, etc. (cf. pabulor):

    cum sues puer pasceret,

    Cic. Div. 1, 17, 31:

    greges armentaque pavit,

    Ov. M. 6, 395:

    non, me pascente, capellae, cytisum carpetis,

    Verg. E. 1, 78:

    turpes sub gurgite phocas,

    id. G. 4, 395:

    ut pasceret porcos,

    Vulg. Luc. 15, 15. —
    2.
    = depasco, of land, to pasture, give as a pasture:

    et vomere duros Exercent collis atque horum asperrima pascunt,

    Verg. A. 11. 319.—
    B.
    In gen., to feed, supply with food:

    quot greges et quantos sit pasturus,

    Varr. R. R. 2, 1, 24:

    bestias pascere,

    Cic. Off. 2, 4, 14:

    a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere. Quid secundum? Satis bene pascere. Quid tertium? Male pascere,

    id. ib. 2, 25, 89:

    quid refert, quantum pascat aut feneret?

    Sen. Ep. 2, 5:

    plures calones atque caballi Pascendi,

    Hor. S. 1, 6, 103.—
    2.
    To feed, nourish, maintain, support (syn.:

    alo, nutrio): olusculis nos soles pascere,

    used to feed us with vegetables, Cic. Att. 6, 1, 13:

    quos, dives Anagnia, pascis, quos, Amasene pater,

    Verg. A. 7, 684:

    servi, ad quos pascendos transmarinarum regionum est optanda fertilitas,

    Sen. Ep. 17, 3; so,

    servos,

    Juv. 3, 141:

    viginti ventres pasco et canem,

    Petr. 57:

    nullā provinciarum pascente Italiam,

    Plin. 18, 3, 4, § 15: Juv. 7, 93.—Of one who gives frequent entertainments, to feast, entertain:

    cum plurimos suis sumptibus pasceret,

    Spart. Hadr. 17; Lampr. Alex. Sev. 41: se sutoris arte pascere, earn a living, Aug. Civ. Dei, 22, 8.—Rarely of things:

    et volsis pascunt radicibus herbae (sc. me),

    Verg. A. 3, 650.—
    3.
    To cherish, cultivate, let grow, feed, etc.— Poet.: barbam, i.e. to cherish, to let grow, pôgônotrophein, Hor. S. 2, 3, 35:

    sacrum (Baccho) crinem,

    Verg. A. 7, 391:

    genas Phoebo, crinem Iaccho,

    Stat. Th. 8, 493:

    Danaas paverunt Pergama flammas,

    fed, Ov. M. 14, 467:

    ubi Taurica dira Caede pharetratae pascitur ara deae,

    id. Tr. 4, 4, 63:

    polus dum sidera pascet,

    Verg. A. 1, 608; Luc. 10, 258:

    umbra pascens sata,

    Plin. 17, 12, 18, § 90:

    brevitate crassitudinem pascens,

    Plin. 14, 1, 3, § 13:

    agros,

    to till, cultivate, Mart. 10, 58, 9:

    nummos alienos,

    to keep adding to, heap debt on debt, Hor. Ep. 1, 18, 35.—
    4.
    Of animals, to graze, browse ( poet.):

    pascentes capellae,

    Verg. E. 3, 96:

    columbae,

    id. A. 6, 199:

    saltibus in vacuis pascunt,

    id. G 3, 143:

    sed tunc pascebant herbosa Palatia vaccae,

    Tib. 2, 5, 25:

    ire vis, mula, pastum foras,

    Plaut. Most. 4, 1, 22.—Esp.
    b.
    In pass. reflex., with dep. force:

    cetera pascuntur viridis armenta per herbas,

    Verg. G. 3, 162:

    pascitur in magnā Silā formosa juvenca,

    id. ib. 3, 219:

    frondibus et victu pascuntur simplicis herbae,

    id. ib. 3, 528:

    carice pastus acutā,

    id. ib. 3, 231; 341:

    si pulli non pascentur,

    Liv. 6, 41, 8:

    iterum pasto pascitur ante cibo,

    chews the cud, Ov. Am. 3, 5, 17 sq. —
    (β).
    Like depascere, with acc.:

    silvas,

    Verg. G. 3, 314:

    mala gramina,

    id. A. 2, 471:

    apes arbuta,

    id. G. 4, 181:

    beluae pastae radices fruticum,

    Plin. 9, 3, 2, § 7.—
    II.
    Trop.
    1.
    To feast, to gratify:

    quos P. Clodii furor rapinis et incendiis et omnibus exitiis pavit,

    Cic. Mil. 2, 3:

    alicujus cruciatu atque supplicio pascere oculos animumque exsaturare,

    to feast, id. Verr. 2, 5, 26, § 65; cf.:

    in ejus corpore lacerando... oculos paverit suos,

    id. Phil. 11, 3, 8; Sen. Ep. 6, 6, 25:

    animum picturā pascit inani,

    Verg. A. 1, 464:

    spes inanes,

    to cherish, id. ib. 10, 627.—Of style:

    omnia quasi eodem cibo pasta,

    Petr. S. 2.—
    b.
    Pass. reflex.:

    his ego rebus pascor, his delector,

    feast myself, Cic. Pis. 20, 45:

    pasci discordiis civium et seditione,

    id. Sest. 46, 99:

    ego hic pascor bibliothecā Fausti,

    id. Att. 4, 10, 1:

    qui maleficio et scelere pascuntur,

    live by, id. Off. 2, 11, 40:

    otia corpus alunt: animus quoque pascitur illis,

    Ov. P. 1, 4, 21:

    pasci dolore alicujus,

    id. M. 6, 280.—
    2.
    To lay waste, ravage, desolate:

    vestros campos,

    Liv. 25, 12:

    et pascent terram Assur in gladio,

    Vulg. Mic. 5, 6; cf.:

    pasce populum tuum in virgā tuā,

    id. ib. 7, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > pasco

  • 20 sordidus

    sordĭdus, a, um, adj. [sordeo], dirty, unclean, foul, filthy, squalid, sordid (class.).
    I.
    Lit. (syn.: squalidus, obscenus): vestem squalam et sordidam, Enn. ap. Non. 504, 6 (Trag. v. 370 Vahl.):

    amictus,

    Verg. A. 6, 301; cf.:

    sordidior toga,

    Mart. 1, 104, 5:

    mappa,

    Hor. Ep. 1, 5, 22; Mart. 7, 20, 8:

    lana,

    Ov. A. A. 3, 222:

    fumus,

    Hor. C. 4, 11, 11:

    at pol nitent, haud sordidae videntur ambae,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 6:

    servolicolae,

    id. Poen. 1, 2, 55:

    nati,

    Hor. C. 2, 18, 28; cf.:

    magnos duces Non indecoro pulvere sordidos,

    id. ib. 2, 1, 22:

    puer sordidissimus dentibus,

    Petr. 64, 6 et saep.—Esp.:

    sordido in loco sedere,

    Val. Max. 9, 13, 2.— Transf., of mourners, clad in mourning, Cic. Mur. 40, 86.— Poet.:

    Auctumnus calcatis sordidus uvis,

    Ov. M. 2, 29; id. F. 4, 897;

    Col. poët. 10, 44: terga suis,

    sooty, dingy, Ov. M. 8, 648.—Prov.: saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia, wisdom is often hid under a ragged cloak, Caecil. ap. Cic. Tusc. 3, 23, 56.—
    B.
    Transf., low, base, mean, as to birth, rank, or condition; poor, humble, small, paltry (syn.:

    illiberalis, infimus): causam commisisse homini egenti, sordido, sine honore, sme censu,

    Cic. Fl. 22, 52; id. Att. 8, 4, 2; id. Leg. 3, 16, 35; Hor. C. 1, 28, 14.— Sup.:

    sordidissimus quisque,

    Liv. 1, 47, 11:

    familiae sordidissima pars,

    Petr. 132, 3; cf.:

    loco non humili solum sed etiam sordido ortus,

    Liv. 22, 25, 18:

    a sordidis initiis ad summa crevere,

    Just. 2, 6, 2:

    sordidum et obscurum Macedonum nomen,

    id. 6, 9, 7:

    genus alicujus,

    id. 22, 1, 1:

    panis,

    Plaut. As. 1, 2, 16; Sen. Ep. 18, 5:

    villula,

    Cic. Att. 12, 27, 1; cf.

    tecta,

    Luc. 4, 396:

    sedes,

    id. 5, 9:

    lar villae,

    Mart. 12, 57, 2:

    rura (with humiles casae),

    Verg. E. 2, 28:

    aratra,

    Claud. IV. Cons. Hon. 414;

    hence also, otia, i. e. ruris,

    Mart. 1, 56, 4 —
    II.
    Trop., low, mean, base, abject, vile, despicable, disgraceful (syn. turpis).
    A.
    In gen., Cic. Phil. 1, 8, 20:

    iste omnium turpissimus et sordidissimus,

    id. Att. 9, 9, 3:

    multo homo sordidissimus,

    id. Scaur. 2, § 23:

    homo furiosus ac sordidus,

    id. Q. Fr. 1, 1, 6, § 19:

    nec minus laetabor, cum te semper sordidum, quam si paulisper sordidatum viderem,

    id. Pis. 41, 99:

    illiberales et sordidi quaestus mercenariorum omnium, quorum operae, non quorum artes emuntur... Sordidi etiam putandi, qui mercantur a mercatoribus, quod statim vendant, etc.... Opifices omnes in sordidā arte versantur, etc.... mercatura autem, si tenuis est, sordida putanda est, etc.,

    id. Off. 1, 42, 150:

    lucrum,

    Quint. 1, 2, 16 sq.; cf.: sordidissima ratio et inquinatissima, Cic. Off. 2, 6, 21:

    qui (oratores) ne sordidiores quidem (artis) repudiarint (opp. praeclarissimas),

    id. de Or. 3, 32, 128:

    virtus repulsae nescia sordidae,

    Hor. C. 3, 2, 17:

    adulterium,

    Liv. 1, 58:

    nomen,

    Quint. 8, 3, 21:

    verba,

    id. 8, 3, 17; 8, 3, 49; 2, 5, 10:

    multa,

    id. 2, 12, 7:

    omnia, id 10, 1, 9: homines nullā re bonā dignos, cum quibus comparari sordidum, confligere autem miserum et periculosum sit,

    Cic. Rep. 1, 5, 9; id. Off. 2, 14, 50; cf.:

    qui pecuniam praeferre amicitiae sordidum existiment,

    id. Lael. 17, 63.—
    B.
    In partic., mean, niggardly, penurious, sordid (cf. parcus):

    ita sordidus, ut se Non umquam servo melius vestiret,

    Hor. S. 1, 1, 96; 1, 1, 65; 1, 2, 10; 2, 3, 164; Quint. 5, 13, 26; Plin. Ep. 2, 6, 1 (opp. sumptuosus):

    perjurium,

    Phaedr. 4, 19, 23:

    cupido,

    Hor. C. 2, 16, 16; cf. Cic. Off. 1, 42, 150 supra.—Hence, adv.: sordĭdē.
    1.
    Lit., dirtily, foully:

    per plateas tractus est sordidissime,

    through the deepest mire, Lampr. Heliog. 33 med.
    2.
    Transf., meanly, basely:

    quo sordidius et abjectius nati sunt,

    Tac. Or. 8.—
    3.
    Trop.
    a.
    Vulgarly, unbecomingly, poorly:

    loquitur laute et minime sordide,

    Plaut. Mil. 4, 2, 11:

    dicere,

    Cic. de Or. 2, 83, 339:

    contionari,

    id. Att. 15, 2, 2:

    declamare (opp. splendide atque ornate),

    Suet. Rhet. 6; Gell. 15, 4, 3.—
    b.
    Meanly, stingily, penuriously, sordidly:

    nimis illum sordide Simonidi dixisse, se dimidium ejus ei, quod pactus esset, pro illo carmine daturum,

    Cic. de Or. 2, 86, 352:

    facere aliquid (opp. largissime),

    Suet. Dom. 9:

    gerere proconsulatum,

    Plin. Ep. 3, 9, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > sordidus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»